سگ و گربه و گیاهان دارویی موثر در درمان سنگ‌های ادراری آنها

سنگ های ادراری یکی از معضلات صاحبان سگ و گربه در سنین بالاست. سنگ‌های ادراری در صورتیکه باعث انسداد کامل مجاری ادراری شوند بطوریکه حیوان دیگر نتواند ادرار کند یک اورژانس محسوب می شود و هر چه سریع‌تر به منظور جلوگیری از وقوع پارگی باید ادرار تخلیه شود و درمان لازم جهت برطرف کردن سنگ انجام گیرد و سپس از دارو و غذاهای مناسب جهت جلوگیری از عود مجدد سنگ استفاده می شود. باتوجه به عوارض داروها و هزینه بالا جیره های مختص سنگ ادراری (renal) و در دسترس نبودن غذاهای خشک درمانی همه نقاط به یک میزان، امروز توجه جهانی به استفاده از گیاهان دارویی بیشتر شده است.

گیاهان با پنج مکانیسم در پیشگیری و درمان سنگ‌های ادراری نقش دارند:

1. خواص ضدمیکروبی: در این صورت با جلوگیری از رخداد عفونت ادراری از تشکیل سنگ‌های ادراری خصوصا استروویت‌ها جلوگیری می‌کند.
2. مدر: این گیاهان با افزایش جریان ادراری مانع از اتصال و تجمیع باکتری‌ها در مجاری ادراری شده در نتیجه احتمال ایجاد نیلوس (هسته) برای ایجاد سنگ را کاهش می دهد.
3. ضدالتهاب: در اثر التهاب مجرای ادراری تنگ تر میشود و همچنین با آسیب مخاط مجاری ادراری احتمال نفوذ باکتری‌ها و ایجاد عفونت ادراری بیشتر میشود.
4. ضد اسپاسم: این گیاهان با شل کردن مجاری ادراری باعث خروج راحت تر سنگ‌های ریز گیر کرده در مجاری می شوند در نتیجه در کاهش درد حیوان مبتلا حین ادرار کردن نیز موثرند.
5. خواص اختصاصی بر روی دستگاه ادراری: این خواص فقط در برخی گیاهان وجود دارد و گیاهان این دسته خواص منجصر به فرد خود را دارند و با مکانیسم اختصاصی مانع از بروز و عود مجدد سنگ‌های ادراری می شوند.

گیاهان بسیار زیادی وجود داررند که حداقل یکی از خواص ذکر شده را دارند در اینجا ما به توضیح سه گیاه مطرح می پردازیم.

میوه کرن بری Cranberry

این میوه حاوی مقادیر زیادی اسیدآسکوربیک می باشد به همین دلیل می تواند ادرار را اسیدی کند و از تشکیل سنگ‌هایی که در ادرار قلیایی ایجاد می شنود مانند استروویت‌ها جلوگیری کند. از طرفی کرن‌بری حاوی مقادیر کمی پتاسیم است به همین دلیل توانایی زیادی در قلیایی کردن ادرار ندارد. همچنین کرن‌بری دارای خواص ضدمیکروبی نیز می باشد در این صورت با جلوگیری از رخداد عفونت ادراری از تشکیل سنگ‌های ادراری خصوصا استروویت‌ها جلوگیری می‌کند. این میوه با مهار سنتز اورات باعث کاهش اوریک اسید در سرم و ادرار می شود در نتیجه در کاهش احتمال تشکیل سنگ‌های اوراته موثر است. کرن‌بری باعث افزایش دفع کلسیم و اگزالات در ادرار می شود که این خود یک عامل خطر برای ایجاد سنگ‌های اگزالات کلسیم محسوب می شود اما از طرفی دیگر این میوه باعث افزایش سیترات در ادرار می شود که می تواند این خطر را تا حد زیادی خنثی کند.

گیاه خوک طلایی Goldenseal

این گیاه دارای خاصیت آنتی باکتریال قوی است و با جلوگیری از رخداد عفونت ادراری از تشکیل سنگ‌های ادراری خصوصا استروویت‌ها جلوگیری می‌کند. از خواص منحصر به فرد این گیاه می توان به داشتن عملکردی شبیه Proanthocyanidinها

اشاره کرد که یاعث جلوگیری از اتصال باکتری‌ه به دیواره مثانه و مجاری ادراری می شود در نتیجه از لوکالیزه شدن باکتری و متعاقبا ایجاد عفونت ادراری جلوگیری می کند.

میوه ارس Juniper berry

در این میوه ترکیبات تلخ آروماتیکی وجود دارد که باعث افزایش جریان ادرار می شود. از این گیاه به عنوان یک ماده آنی سپتیک نیز یاد می کنند که در جلوگیری از ایجاد عفونت ادراری بسیار موثر خواهد بود. همچنین از میوه ارس برای درمان التهاب مثانه (سیستیت) نیز استفاده می کنند البته باید توجه داشت که بهتر است در التهابات مزمن مثانه از این میوه استفاده کنیم. زیرا در التهابات حاد مثانه خود میوه ارس می تواند باعث آزردگی دیواره مثانه شود.

ریشه قاصدک Dandelion root

این گیاه با بدلیل داشتن ترکیبات تلخ از خاصیت مدر بودن برخوردار است و با افزایش جریان ادراری مانع از اتصال و تجمیع باکتری‌ها در مجاری ادراری شده در نتیجه احتمال ایجاد نیلوس (هسته) برای ایجاد سنگ را کاهش می دهد.

انگور خرسی Uva ursi

این گیاه دارای خواص آنتی باکتریال قوی است خصوصا در در عفونت‌های مثانه ناشی از E.coli. همچنین به عنوان یک مدر قوی از آن یاد می شود مخصوصا اگر با آب سرد ترکیب شود. انگور خرسی باعث افزایش تون مثانه و مجاری ادراری می شود به همین دلیل در مواردی که مثانه آتون شده است می‌تواند مفید واقع شود. از این گیاه در مواردی که در ادرار خون وجود دارد (هماچوری) و در التهابات اولسراتیو مثانه نیز استفاده می‌شود. اگر انگور خرسی را با گل ختمی ترکیب کنیم می تواند در دفع و ازبین بردن سنگ‌های کلیه و مثانه نیز نقش داشته باشد.(1, 2)

نتیجه گیری

اگرچه گیاهان مذکور و بسیاری از گیاهانی که دارای مکانیسم‌های ذکر شده هستند در درمان سنگ‌های ادراری نقش دارند و از آنها در درمان‌های سنتی گیاهی استفاده می شود اما در تحقیقات علمی تاثیر معناداری از آنها منشر نشده است در نتیجه در مواقع ابتلا به سنگ ادراری بهتر است با دامپزشک خود در ارتباط باشید تا اینکه به خود درمانی با گیاهان دارویی بپردازین. همچنین بهتر است از این گیاهان به منظور پیشگیری استفده شود تا درمان. همچنین از استفاده بیش از حد این گیاهان بپرهیزید زیرا که سگ‌ها و گربه‌ها گوشتخوارند و نمی توان اکثر جیره غذایی آنها را با گیاه تامین کرد همچنین استفاده بیش از حد گیاهان می تواند مسمومیت‌هایی را بدنبال داشته باشد.

منابع

1. Bag A, Bhattacharyya S, Chattopadhyay R. Medicinal plants and urinary tract infections: An update. Pharmacognosy Reviews. 2008;2(4):277.
2. Gettman MT, Ogan K, Brinkley LJ, Adams-Huet B, Pak CY, Pearle MS. Effect of cranberry juice consumption on urinary stone risk factors. The Journal of urology. 2005;174(2):590-4.