مایکوپلاسما ساینوویه ، عامل عفونت و بیماری، تشخیص

خلاصه

عامل، عفونت و بیماری

مایکوپلاسما ساینوویه بسیاری از پرندگان از جمله مرغ و بوقلمون را آلوده می‌کند و باعث ایجاد علائمی مانند لنگش، بیماری تنفسی تحت بالینی و کاهش تولید تخم و همچنین کاهش کیفیت پوسته تخم می‌گردد. روش انتقال آلودگی به هر دو شکل افقی و عمودی می‌باشد و عفونت با این باکتری از مزارع پرورش صنعتی ماکیان در سراسر جهان گزارش شده‌است.

تشخیص

تشخیص اولیه این عفونت توسط آزمایش‌های سرولوژیک در گله و تایید نهایی تشخیص به واسطه آزمایش زنجیره‌ای پلیمراز انجام می‌شود. جداسازی باکتری در ابتدا برای شناسایی بیشتر جدایه باکتری برای کارهای تحقیقاتی انجام شده‌است.

پیشگیری

درمان آنتی‌بیوتیکی صرفاً برای کاهش شدت علائم بالینی بیماری انجام می‌شود ولی توانایی حذف کامل باکتری از گله را ندارد. ظاهراً استفاده از واکسیناسیون توسط واکسن تخفیف حدت‌یافته در بسیاری از کشورها به‌عنوان  روش اصلی کنترل طولانی‌مدت بیماری انجام می‌پذیرد.

مقدمه

عفونت مایکوپلاسما ساینوویه (MS) غالباً به شکل بیماری تحت بالینی دستگاه تنفسی فوقانی رخ می‌دهد. در صورتی که عفونت مایکوپلاسما همراه با نیوکاسل، برونشیت یا هردوی آن‌ها شود می‌تواند باعث ایجاد ضایعات در دیواره کیسه‌های هوایی گردد.

همچنین عفونت با MS می‌تواند تبدیل به عفونت عمومی در بدن شود که در این حالت ایجاد سینوویت عفونی، بیماری حاد یا مزمنی که در ابتدا غشای سینوویال مفاصل و غلاف تاندون‌ها را در بر می‌گیرد و در نهایت باعث ایجاد عفونت اکسوداتیو مفاصل، التهاب تاندون و غلاف‌ آن یا عفونت کیسه مفصلی (بورس) می‌شود، می‌نماید.

کلنی‌های MS اولین بار توسط کالکوئست و فابریکنت که تشخیص داده بودند رشد MS در محیط کشت نیاز به حضور نیکوتین‌آمید آدنین دی‌نوکلئوتید دارد، به شکل کلنی‌های ماهواره‌ای در کنار کلنی‌های میکروکوکوس مشاهده شدند. نخستین بار توسط دیرکس به عنوان یک سروتیپ شناخته شد.

اولسون و همکارانش این ارگانیسم را مایکوپلاسما ساینوویه نام‌گذاری کردند که بعداً به عنوان یک گونه جداگانه تایید گردید. سکانس ژنومی کامل برای دو سویه از مایکوپلاسما ساینوویه منتشر شده ولی هنوز سکانس‌های ناقص ژنومی از تعداد زیادی از مایکوپلاسماها هنوز در دسترس می‌باشد.

ساختار آنتی‌ژنی

مایکوپلاسما سینوویه دو آنتی‌ژن که دارای تفاوت فاز و اندازه هستند با نام‌های MSPA و MSPB دارد. عملکرد MSPA به‌عنوان هماگلوتینین شناخته شده‌است ولی برای MSPB تاکنون نقش عملکردی شناخته نشده‌است. کشت‌های با هماگلوتینین منفی به شکل نسخه‌هایی که MSPB آن‌ها کوتاه شده‌است بیان شده‌اند و نسبت به فنوتیپ‌های دارای هماگلوتینین مثبت بیماریزایی کمتری دارند.

در آزمایشی نشان داده شده‌است که تفاوت‌های موجود در یک ساختار 12 آمینواسیدی متصل شونده به گیرنده سلولی میزبان (سیالورسپتور) در MSPA اساس تفاوت ظرفیت باکتری‌ها برای اتصال به سلول میزبان می‌باشد.

آنتی‌ژن‌های MSPA و MSPB از یک ژن واحد به نام vlhA به شکل پرولیپوپروتئین بیان شده‌اند، هماگلوتینین لیپوپروتئین تغییر پذیر (VLhA)، اما محصول نهایی شکسته شده و به MSPA و MSPB تبدیل می‌شود. ژن vlhA مایکوپلاسما سینوویه قرابت بسیار نزدیکی با ژن

 vlhA4.10 (pMGA1.7 gene) مایکوپلاسما گالی‌سپتیکوم دارد که می‌تواند بیانگر علت واکنش متقاطع این دو سویه مایکوپلاسما با یکدیگر در آزمایش‌های سرم‌شناسی را بیان‌کند. صرفاً یک کپی کامل از ژن vlhA در ارتباط با ناحیه پروموتور در ژنوم مایکوپلاسما سینوویه وجود دارد در صورتی که تعداد بسیار زیادی ژنوم ناقص (شبه ژن) به‌صورت خوشه‌ای در کنار نسخه کامل آن حضور دارند. گمان می‌شود گوناگونی در بیان ژنوم vlhA توسط نوترکیبی‌های همولوگ بین کپی کامل و شبه‌ژن‌های vlhA کنترل می‌شود.

دسته‌بندی سویه‌ها

آزمایش دنباله محافظت شده (تقریبا 400bp از انتهای ‘۵) ژن vlhA با سکانس مستقیم نوکلئوتیدها یا روش‌های دیگر برای تشخیص سویه‌های مختلف مایکوپلاسما سینوویه استفاده شده‌است. سه آزمایش جداگانه نشان داده‌است استفاده از روش تعیین سکانس چند لوکوسی (multilocus sequence typing) نسبت به روش‌های برپایه vlhA ارجحیت دارد؛ گرچه دسته ژن‌هایی که برای تشخیص سویه‌ها در این سه آزمایش مختلف یافته شده‌اند باهم متفاوت می‌باشند.

با این‌حال تمامی این آزمایشات بیانگر این بودند که یک کپی محافظت‌شده از انتهای ‘۵ ژن vlhA در بین تمامی ژن‌های امتحان شده بیشترین قدرت تشخیص تفریقی را فراهم می‌آورد. آزمایش کامل یا قسمتی از ژنوم مایکوپلاسما ساینوویه باعث ایجاد روش‌های تشخیص تفریقی سریع سویه‌ها که توانایی تشخیص سویه‌های واکسینال و سویه وحشی مزرعه از یکدیگر دارند شده‌است.

فاکتورهای حدت

تفاوت‌های بسیار زیادی در توانایی ایجاد بیماری توسط سویه‌های مختلف مایکوپلاسما سینوویه وجود دارد؛ برخی سویه‌ها بیماری‌های بسیار خفیف ایجاد می‌کنند و حتی ممکن‌ است بیماری‌زایی نداشته‌ باشند ولی سویه‌های باحدت بالا و بیماری بالینی از بسیاری از کشورها گزارش شده‌است.

بیماریزایی و حدت سویه‌های مزرعه به‌طور تجربی مقایسه شده‌اند ولی تفاوت حدت را نمی‌توان با فاکتورهای بالقوه حدت مثل هماگلوتینین و hemadsorbtion، اتصال به سلول‌ها و ciliostasis تعریف کرد. گرچه فنوتیپ‌هایی از مایکوپلاسما که دارای توانایی هماگلوتیناسیون هستند بیشتر از فنوتیپ‌های فاقد این توانایی ایجاد ضایعات التهاب مفاصل را انجام می‌دهند.

فعالیت‌های سیالیداز، تولید نیتریک اکسید و حمله به سلول‌ها با توانایی حدت مایکوپلاسما سینوویه ارتباط دارند. همچنین باور بر این‌است که تفاوت آنتی‌ژنی بین MSPA و MSPB به دلیل ایجاد قدرت تضعیف ایمنی میزبانی توسط  MSPA، باعث ایجاد حدت در مایکوپلاسما سینوویه می‌گردد.

پاتوبیولوژی و اپیدمیولوژی

وقوع و پراکنش

اولین‌بار بین سال‌های -۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ در ایالات متحده آمریکا التهاب مفصل عفونی در گله‌های گوشتی با سن ۱۲-۴ هفته مشاهده گردید. از سال ۱۹۷۰ شیوع بیماری مفاصل در آمریکا کمتر مشاهده‌شده و به‌جای آن بیماری بیشتر به شکل تنفسی مشاهده و ثبت شده‌است. وقوع بیماری بدون علائم کلینیکی رخداد غیر معمولی نیست. درگیری گله با مایکوپلاسماسینوویه عموماً در مزارع تخمگذار که پرورش چندسنی در یک مزرعه انجام می‌دهند شایع است. التهاب مفصل عفونی در بوقلمون‌ها اغلب در سن ۲۰-۱۰ هفتگی رخ می‌دهد. شیوع مایکوپلاسما سینوویه گسترش جهانی دارد.

میزبان‌های طبیعی و تجربی

میزبان‌های طبیعی مایکوپلاسما سینوویه مرغ‌ها و بوقلمون‌ها هستند. اردک، غاز، مرغ‌شاخدار، کبوتر، بلدرچین ژاپنی، قرقاول، کبک پاقرمز، شترمرغ، فلامینگوی کوچک، گنجشک‌ها و سایر پرندگان وحشی به شکل طبیعی آلوده به این عفونت باکتریایی می‌شوند.

قرقاول‌ها، غازها، اردک‌ها و مرغ‌عشق‌ها به‌شکل تجربی‌ هم آلوده به باکتری می‌شوند. کلون و فلچر کشف کردند که حتی گنجشک‌ها نیز به شکل مصنوعی و با تلقیح باکتری آلوده می‌شوند و تا حدودی نسبت به بروز علائم بالینی مقاومت دارند و می‌توانند درصورتی که به شکل طبیعی آلوده به عفونت شوند به‌عنوان میزبان انتقالی به مزارع صنعتی ایفای نقش کنند.

عفونت طبیعی در جوجه‌ مرغ از سن یک هفتگی قابل مشاهده‌است ولی عفونت‌های حاد در مرغ‌ها در سنسن ۱۶-۴ هفتگی و در بوقلمون‌ها در سنین ۲۴-۱۰ هفتگی ایجاد می‌شود. عفونت‌های حاد گاهی‌اوقات در مرغ‌های مسن نیز قابل مشاهده‌است. عفونت مزمن پس از فاز حاد عفونت ایجاد شده و تا پایان عمر گله باقی خواهد ماند. عفونت مزمن در هر سنی ایجاد می‌شود و حتی ممکن است در برخی گله‌ها عفونت حادی قبل از آن ایجاد نشده باشد.

انتقال

انتقال افقی با ارتباط مستقیم بین پرندگان انجام می‌شود. پرندگان مبتلا تا پایان عمرشان حامل باکتری هستند و آن‌را انتقال می‌دهند. در بسیاریاز مواقع نوع انتشار عفونت شبیه به انتقال مایکوپلاسماگالی‌سپتیکوم می‌باشد بجز درمورد سرعت انتقال که در مایکوپلاسما سینوویه بسیار سریعتر می‌باشد.

بااین‌حال عفونت‌های باسرعت انتقال پایین نیز گزارش شده‌اند. انتقال از راه تنفسی انجام می‌پذیرد و غالباً ۱۰۰٪ پرندگان در گله به عفونت مبتلا می‌شوند، گرچه فقط تعداد کمی از پرندگان علائم بالینی را نشان می‌دهند. همچنین ممکن‌است عفونت گله در نتیجه آلودگی محیطی یا ناقلین عفونت اتفاق بیافتد.

انتقال عمودی نقش اساسی در انتقال مایکوپلاسماسینوویه به جوجه مرغ‌ها و بوقلمون‌ها دارد؛ اما بسیاری از گله‌هایی که مادرانشان آلوده به MS بودند عاری از عفونت باقی‌مانده‌اند. نتیجه تلقیح تجربی MS به گله مادر گوشتی ۳۱-۶ روز پس از تلقیح شامل عفونت با MS در نای جوجه‌های یک‌روزه، تخم بی‌نطفه و مرگ جنین داخل تخم بوده‌است.

زمانی که گله مادر تجاری توسط MS به صورت تجربی آلوده شد، نتایج نشانگر بیشترین انتقال باکتری از طریق تخم در طول ۶-۴ هفته اول پس از آلودگی بوده است؛ پس‌از آن ممکن‌است انتقال متوقف شود ولی انتقال دوباره ممکن‌است در هر سنی از گله اتفاق بیافتد.

مدت رشد

التهاب مفصل عفونی در جوجه ۶ روزه مرغ مشاهده شده‌است که نشان‌می‌دهد سرعت رشد و ایجاد عفونت باکتری در جوجه‌هایی که آلودگی را از تخم دریافت کرده‌اند می‌تواند بالا باشد.

مدت زمان بیماریزایی در انتقال مستقیم بین ۲۱-۱ روز می‌باشد. قبل‌از بروز علائم بالینی می‌توان آنتی‌بادی ها را در سرم خون ردیابی کرد. در پرندگانی که در سن ۶-۳ هفتگی به شکل تجربی آلوده شده‌اند، بسته به روش ایجاد عفونت تجربی، مدت‌زمان رشد و بیماری‌زایی باکتری بین ۲۰-۲ روز متفاوت می‌باشد.

در تلقیح تجربی از مسیر نای، عفونت نای و سینوس‌ها در مدتی کمتر از ۴ روز رخ‌ می‌دهد و به پرندگان دیگر منتقل می‌گردد. در روش تلقیح از طریق آئروسل‌ها ضایعات در کیسه‌های هوایی حداکثر در روز ۲۱-۱۷ ایجاد می‌گردد. همچنین درصورت تفاوت مقدار و حدت عامل تلقیح شونده نیز مدت رشد و بیماریزایی باکتری متفاوت خواهد بود.

علائم بالینی

مرغ‌ها

اولین علائم قابل مشاهده در گله مبتلا به التهاب مفصل عفونی تاج رنگ‌پریده، لنگش و عقب‌افتادگی در رشد گله است. با پیشرفت بیماری، پرها ژولیده‌ وتاج چروکیده می‌شود. در برخی موارد تاج رنگ قرمز مایل به آبی خواهد داشت. تورم در اطراف مفاصل ایجاد شده و تاول در اطراف جناغ سینه پرنده ایجاد می‌شود.

اصولاً مفصاصل هوک و پدهای کف‌پایی درگیر می‌شوند ولی در برخی پرندگان ممکن‌است تمامی مفاصل درگیرشوند. گاهی پرندگانی با عفونت عمومی بدن دیده می‌شوند که هیچ علامتی از تورم مفاصل ندارند. پرنده‌ها بی‌قرار می‌شوند، آب بدنشان از دست می‌رود و لاغر می‌شوند.

با این‌حال بیشتر پرندگانی که مبتلا به فرم شدید بیماری شده‌اند درصورتی که نزدیک منبع آب و غذا باشند به خوردن غذا ادامه می‌دهند. بازگشت علائم گفته‌شده به حالت عادی مدت زمان طولانی به طول می‌انجامد؛ حتی ممکن‌است التهاب مفاصل تا انتهای عمر گله به‌طول بی‌انجامد. در شرایط دیگر ممکن‌است در گله ابتلا به فرم حاد بیماری مشاهده نشده و فقط تعدادی پرنده با علائم فرم مزمن بیماری مشاهده شوند.

در پرندگانی که تلقیح تجربی باکتری از طریق پد کف‌پایی به آن‌ها انجام شده‌است کندرودیستروفی در پای مخالف پای تلقیح شده مشاهده می‌شود. علت این امر ممکن‌است وزن گیری روی پای مخالف به علت درد در ناحیه تلقیح باکتری و افزایش فشار موجود روی این‌ پا باشد.

عفونت تجربی با مایکوپلاسما سینوویه که به شکل تجربی تکثیر شده بود، در گله‌های تخم‌گذار قهوه‌ای هلند همراه با بیماری مفصل آمیلوئید بود.

در جوجه‌هایی که تلقیح داخل نایی باکتری انجام شده‌باشد طی ۶-۴ روز رال‌های تنفسی خفیف قابل مشاهده بوده ویا ممکن هیچ علائمی نشان ندهند. نتاج گله‌های مادر مبتلا به MS ممکن است احتمال عفونت کیسه‌های هوایی‌شان بیشتر، وزن گیری‌شان کمتر و ضریب تبدیل غذایی‌شان نیز افزایش یابد.

تلقیح تجربی مایکوپلاسما سینوویه به مرغ‌های تخمگذار باعث کاهش محسوس تولید تخم در هفته اول پس از تلقیح شد؛ در هفته دوم افت تولید ۱۸٪ شده و ۴ هفته پس‌از تلقیح تولید به مقدار قبلی خود بازگشته‌است. در عفونت طبیعی در گله تخمگذار احتمال افت تخمگذاری بسیار کم‌است و یا ممکن است هیچ تغییری در تولید ایجاد نشود، البته گاهی اوقات افت تولید درگله‌ها مشاهده شده است.

همچنین MS از عوامل دخیل در ایجاد سندروم پریتونیت ناشی از اشریشیاکلی و مرگ و میر آن در گله‌های تجاری تخمگذار می‌باشد. همچنین در برخی کشورها مایکوپلاسما در بدشکلی قسمت رأسی تخم‌مرغ‌ها نیز دخیل می‌باشد. در مرغ‌های مادر گوشتی احتمال ایجاد بدشکلی‌ها در تخم‌مرغ‌ها در پی ابتلا به عفونت با مایکوپلاسما سینوویه کمتر است.

علائم در بوقلمون‌ها

علائمی که مایکوپلاسما سینوویه در بوقلمون‌ها ایجاد می‌کند عموماً مشابه علائمی است که در مرغ‌ها ایجاد می‌کند. احتمالاً لنگش واضح‌ترین علامت قابل مشاهده می‌باشد. تورم گرم سفت در یک یا هردو مفصل پای پرنده‌هایی که لنگش دارند قابل مشاهده است. بعضاً بزرگ‌شدگی بورس جناغی  هم مشاهده می‌گردد. پرندگانی که درگیر فرم حاد شده‌اند وزنشان را از دست می‌دهند.

علائم تنفسی واضحی در بوقلمون‌ها ایجاد نخواهد شد اما مایکوپلاسما سینوویه از ترشحات اکسودایی گله بوقلمونی که علائم سینوزیت بسیار خفیفی دارد و از نای و شکاف کام بوقلمون‌هایی که تعداد مرگ و میر در گله ‌آن‌ها افزایش یافته و التهاب ریه دارند جداسازی شده است.

التهاب کیسه‌های هوایی در مواردی در گله‌های جوجه بوقلمون یک روزه و یا بوقلمون‌های مسن تری که به MS آلوده شده‌اند ایجاد می‌شود. رودِس وجود اثر سینرژیک بین مایکوپلاسماسینوویه و مایکوپلاسما مله‌اگریدیس در ایجاد سینوزیت در بوقلمون را بیان کرده است.

انتشار و کشندگی

مرغ‌ها

شیوع بیماری در گله‌های با علائم بالینی التهاب مفاصل از ۲٪ تا ۷۵٪ با میانگین ۱۵-۵٪ می‌باشد. درگیری دستگاه تنفسی ممکن‌است بدون علامت باشد ولی ۱۰۰-۹۰٪ پرندگان در گله مبتلا به عفونت خواهند شد. اغلب مرگ و میر کمتر از ۱٪ است ولی در برخی موارد تا ۱۰٪ نیز گزارش شده است.

بوقلمون‌ها

شیوع در گله بسیار کم (۲۰-۱٪) می‌باشد ولی مرگ در اثر کانیبالیسم و زیر دست‌وپا ماندن ممکن است قابل توجه باشد.

آسیب‌شناسی

ضایعات کالبدگشایی

مرغ‌ها

در مراحل ابتدایی فرم التهاب عفونی مفصلی بیماری، مفاصل مرغ‌ها اغلب دارای ترشحات چسبناک کرمی مایل به خاکستری که غشای سینوویال غلاف تاندون‌ها، مفاصل و بورس جناغی را در بر می‌گیرد می‌باشد و همچنین بزرگ شدگی طحال و کبد را در لاشه خواهیم دید.

کلیه‌ها اغلب متورم، لکه‌دار و رنگ‌پریده می‌باشند. با پیشرفت بیماری، اکسودای پنیری در غلاف تاندون‌ها و مفاصل دیده می‌شود و این اکسودا به عضلات و کیسه‌های هوایی نیز ممکن است گسترش یابد. سطوح مفصلی خصوصاً در مفاصل هوک و کتف در طول زمان نازک و حفره‌دار خواهند شد.

عموماً در قسمت فوقانی دستگاه تنفسی هیچ علامت کالبدگشایی قابل ملاحظه‌ای حضور نخواهد داشت. در فرم تنفسی بیماری ممکن است التهاب کیسه‌های هوایی مشاهده شوند.

بوقلمون‌ها

تورم مفاصل به مقداری که در مرغ‌ها مشاهده می‌شود قابل مشاهده نخواهد بود ولی درصورتی که مفاصل بازشوند ترشحات فیبرینی-چرکی داخل آن‌ها قابل مشاهده می‌باشد. ضایعات دستگاه تنفسی متغیر هستند.

ضایعات میکروسکوپی

ضایعات هیستوپاتولوژی التهاب عفونی مفاصل در مرغ‌ها و ضایعات ایجادشده در دستگاه تنفس توسط مایکوپلاسما سینوویه در مرغ‌ها و بوقلمون‌ها نوشته شده‌است.

ترشحات هتروفیل و فیبرینی در مفاصل، خصوصاً در پا و مفصل هوک، داخل فضای مفصلی و در طول غشای تاندونی وجود دارد. در غشای سینوویال مفاصل هایپرپلازی همراه با تشکیل زوائد انگشتی همراه با ترشحات منتشر تا کانونی تحت سینوویالی لنفوسیت‌ها و ماکروفاژها ایجاد شده‌است.

سطوح مفصلی در طول زمان نازک، بی‌رنگ و حفره‌دار می‌شوند. ممکن‌است در کیسه‌های هوایی ضایعات خفیف مانند ادم، تراوش مویرگی و ترشح هتروفیل‌ها و باقی‌مانده‌های نکروز در سطح و یا ضایعات بسیار حادی مانند هایپرپلازی سلول‌های اپیتلیومی کیسه‌های هوایی، ترشحات منتشر سلول‌های تک‌هسته‌ای و نکروز پنیری باشند.

سایر ضایعاتی که مرتبط با التهاب عفونی مفصل گزارش شده‌اند شامل: هایپرپلازی سیستم مونوسیتی-ماکروفاژی مرتبط با سرخرگ‌های غلاف‌دار موجود در طحال؛ ترشحات لنفوئیدی در قلب، طحال و سنگدان؛ آتروفی بورس و تیموس می‌باشند.

بیماریزایی پروسه عفونی

بسته به نحوه ورود باکتری به بدن میزبان، نوع بیماریزایی تفاوت دارد. آلودگی طبیعی ممکن‌است از طریق عمودی (از تخم) و یا از طریق افقی و برخورد مستقیم با پرنده آلوده یا از طریق ذرات معلق هوا ایجاد شود. نحوه بیماریزایی سویه‌های مختلف باکتری MS از طریق اتصال و تکثیر در قسمت فوقانی دستگاه تنفس بعلاوه فاکتورهای ناشناخته مرتبط با تهاجم به گردش خون عمومی و ایجاد ضایعات در قسمت‌های مختلف می‌باشد.

جدایه‌های مایکوپلاسما ساینوویه که از کیسه‌های هوایی جداسازی می‌شوند تمایل بسیار زیادی به ایجاد التهاب در کیسه‌های هوایی و آن‌هایی که از مفاصل جدا می‌شوند تمایل بسیاری به ایجاد التهاب در مفاصل دارند. التهاب کیسه‌های هوایی توسط واکسیناسیون علیه نیوکاسل-برونشیت یا هر بیماری تنفسی دیگری تشدید می‌شود.

شدت التهاب کیسه هوایی بستگی به حدت سویه ویروس برونشیتی که همراه با باکتری MS تلقیح می‌شود دارد. اگر دمای محیط سرد باشد شدت ضایعات در کیسه‌های هوایی افزایش می‌یابد. بیماری گامبورو باعث تضعیف سیستم ایمنی در جوجه‌ها می‌شود و در صورتی که با MS همراه شود باعث ضایعات بسیار شدیدتر در کیسه‌های هوایی می‌شود. در بوقلمون‌هایی که مبتلا به سینوویت حاد توسط MS بودند علائم عصبی با التهاب عروق مننژ مشاهده شده‌است.

ایمنی

جوجه‌ مرغ‌هایی که به آنها سویه‌های حساس به حرارت مایکوپلاسما ساینوویه به روش داخل نایی تلقیح شده‌است، برای ۲۱ هفته در برابرعفونت با مایکوپلاسما ساینوویه مقاوم شده‌اند. مقاومت به ضایعات ایجاد شده توسط MS وابسته به بورس می‌باشد.

گرچه برای پیشگیری از ایجاد ضایعات توسط  مایکوپلاسما ساینوویه در مفاصل ممکن‌است نیاز به لنفوسیت‌های موجود در تیموس نیز وجود داشته باشد. آنتی‌بادی‌های اختصاصی از کلاس‌های IgG، IgM و IgA در اوویداکت و آلبومن تخم مرغ‌هایی که به شکل طبیعی مبتلا به مایکوپلاسما ساینوویه شده‌اند و همچنین در جوجه‌های آنها وجود دارد.

تشخیص

جداسازی و تشخیص

تشخیص صحیح با جداسازی و تشخیص قطعی مایکوپلاسما ساینوویه انجام می‌شود. مایکوپلاسما ساینوویه باید در فاز حاد بیماری از ضایعات جداسازی شود ولی ضایعات دستگاه تنفسی فوقانی غالباً دائمی هستند.

در اشکال مزمن بیماری، میکروارگانیسم زنده ممکن‌است در ضایعات حضور نداشته‌باشند؛ در بیماران مزمن جداسازی باکتری از قسمت‌های فوقانی دستگاه تنفسی احتمال موفقیت و دقت در تشخیص را بیشتر می‌کند. امروزه در بسیاری از آزمایشگاه‌ها با استفاده از آزمایش PCR به سرعت و با حساسیت و دقت زیاد ژنوم DNA باکتری MS را در ضایعات بافتی تشخیص می‌دهند. انجام آزمایشات PCR نسبت به جداسازی و کشت باکتری در اکثر مواقع حساس‌تر و دقیق‌تر می‌باشد.

سرولوژی

آنتی‌ژن‌های آزمایش سرم پلیت آگلوتیناسیون به صورت تجاری در دسترس هستند. آنتی‌ژن‌ها باید با سرم‌های تایید شده مثبت و منفی آزمایش شوند. مدت زمانی که طول می‌کشد در پرنده مبتلا آنتی‌بادی ایجاد شود تقریباً  ۴-۲ هفته می‌باشد.

در برخی موارد ممکن است آزمایش آگلوتیناسیون پلیت حساس نباشد. در برخی گله‌ها، بخصوص گله‌هایی که واکسن‌های روغنی علیه بیماری‌های مختلفی دریافت‌ کرده‌اند، عوامل مزاحمی برای آزمایش آگلوتیناسیون سرم SPA به‌وجود می‌آیند.

در برخی مواقع ممکن‌است آنتی بادی موجود علیه مایکوپلاسما گالی‌سپتیکوم هم در این آزمایش آگلوتینه شود ولی تفاوت آن تاخیر در آگلوتینه شدن و کم بودن تیتر آن می‌باشد. برای تأیید حساسیت آزمایش، از آزمایش ممانعت از هماگلوتیناسیون (HI) انجام می‌شود.

آزمایش الایزا (ELIZA) به شکل معمول برای آزمایشات رایج در گله‌ها استفاده می‌شود و می‌تواند جایگزین آزمایش آگلوتیناسیون سرم SPA شود. کیت‌های تجاری  ELIZA در دسترس هستند. قابل ذکر است که عملکرد ( حساسیت و اختصاصیت) آزمایش ELIZA بستگی به معرف‌های مصرفی؛ علی‌الخصوص ماهیت و کیفیت آنتی‌بادی و یا آنتی‌ژن‌های استفاده شده در مواد کیت دارد.

ماده شناساگر سرم در کیت الایزا یک آنتی‌ژن نوترکیب است که حاوی دامنه بسیار آنتی‌ژنی از MSPB می‌باشد. آنتی‌ژن نوترکیب MSPB که از سویه واکسینال MS-H به‌دست آمده‌است برای شناسایی آنتی‌بادی در جوجه‌های واکسینه‌شده بسیار موثرتر از آنتی‌ژن مشابهی است که از سویه WVU 1853 استفاده می‌شده که نشان‌می‌دهد در آن ناحیه از ژنوم امکان وجود تفاوت‌هایی وجود دارد.

تفاوت‌های آنتی‌ژنی موجود بین سویه‌های مختلف MS باعث ایجاد واکنش‌های همولوگ (با استفاده از آنتی‌ژنی که از همان سویه مد نظر تهیه شده‌است برای ایجاد آلودگی در جوجه‌ها) که قوی‌تر از واکنش‌های هترولوگ (استفاده از آنتی‌ژن‌های تهیه‌شده از سایر سویه‌ها) می‌باشد،می‌شود. از الایزا همچنین برای سنجش عیار آنتی‌بادی موجود در زرده تخم‌ مرغ‌های تخم‌گذار تجاری نیز استفاده می‌شود.

در مقایسه بین آزمایشات تشخیصی مختلف برای تشخیص MS، تمامی این روش‌ها بعضاً دارای پاسخ‌های منفی کاذب می‌باشند. برای تأیید تشخیص آزمایشات سرولوژیک باید جداسازی و کشت خود باکتری از قسمت فوقانی دستگاه تنفسی انجام‌گیرد و یا با استفاده از PCR این نتایج را تأیید کرد.

در بوقلمون‌ها مقادیر کمتری از آنتی‌بادی در ‌پی عفونت تنفسی ایجاد می‌گردد؛ بنابراین با استفاده از آزمایش SPA نمی‌توان عفونت با MS در گله را تشخیص داد. در صورت ابتلای یک بوقلمون به عفونت نیز مقادیر قابل توجهی آنتی‌بادی ترشح نمی‌شود و نمی‌توان با آزمایشات سرولوژیک بیماری را تشخیص داد. در برخی موارد باید برای رسیدن به تشخیص از آزمایش‌های PCR، الایزا، کشت و HI استفاده‌کرد.

تشخیص تفریقی

در موارد مواجهه با علائمی مانند لنگش، التهاب بورس جناغی و پد پایی یا مفصل هوک بزرگ‌شده ولی قابل فشردن (تورم نرم) حاوی اکسودا، باید تشخیص احتمالی را بر آلودگی با MS قرار داد. احتمال وجود سایر باکتری‌های عامل التهاب مفصل و تاندون‌ها را باید توسط انجام آزمایش‌های باکتری‌شناسی بررسی و رد کرد. عوامل باکتریایی مانند استافیلوکوکوس اورئوس، اشرشیاکلی، پاستورلا، سالمونلا  از جمله عوامل اصلی ایجاد التهاب عفونی مفاصل می‌باشند.

فیبروز تاندون خم‌کننده متاتارس یا تاندون بازکننده انگشتان و ترشح لنفوسیتی در عضله میوکارد قلب که با آرتریت ویروسی مرتبط است، می‌تواند کمک خوبی به تشخیص تفریقی MS با آرتریت ویروسی بکند. سرم پرنده مبتلا به التهاب تاندون و غشای ساینوویال ویروسی (viral tenosynovitis)، آنتی‌ژن مایکوپلاسما سینوویه را آگلوتینه نمی‌کند ولی باید در خاطر داشته‌باشیم که ممکن‌است آگلوتینین‌های MS بدون درگیری قابل مشاهده مفاصل در سرم خون پرنده وجود داشته‌باشد.

در مواردی با درگیری سیستم تنفسی، مایکوپلاسماگالی‌سپتیکوم، پاستورلا مولتی‌سیدا و سایر علل ایجاد بیماری‌های تنفسی نیز باید از تشخیص‌ها حذف شوند.

روش‌های پیشگیری

روش‌های مدیریتی

مایکوپلاسماسینوویه از طریق تخم منتقل می‌شود و بهترین روش پیشگیری از انتقال آن انتخاب و خرید تخم از گله‌های مادر عاری از این باکتری می‌باشد. در کشورهایی که گله‌های اجداد آنها عاری از MS هستند گله‌های جایگزین گله مادر عاری از مایکوپلاسماسینوویه نیز وجود دارند. برای پیشگیری از ورود عامل بیماری‌زا به گله باید روش‌های امنیت‌زیستی سختگیرانه اعمال شوند.

واگیری‌ها در گله‌های گوشتی گاهی اوقات می‌تواند به گله‌های مادر منتقل شود. زمانی که گله مادر آلوده به MS یافته‌شود، انتقال آلودگی از طریق تخم یا بسیار کم‌است یا اهمیت بالینی چندانی ندارد. تصمیم برای ارسال گله مادر به کشتارگاه براساس شرایط اقتصادی سنجیده می‌شود.

اگر جوجه‌های گله مادر مد نظر قرار‌است برای تولید تخم استفاده شوند، جوجه‌های آلوده باید جدا از جوجه‌های عاری از مایکوپلاسما جوجه‌کشی شده و پرورش داده‌شوند. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها باعث ازبین رفتن آلودگی باکتریایی گله‌ نمی‌شود ولی باعث کاهش بار آلودگی و کاهش انتقال به نتاج خواهد شد.

واکسیناسیون

واکسن عیرفعال روغنی به شکل تجاری در دسترس می‌باشد ولی هنوز اطلاعات کافی در رابطه با اثربخشی این واکسن روی سلامت گله در دست نیست. باور براین‌است که این واکسن‌ها در بدن میزبان ایمنی همورال وابسته به آنتی‌بادی بسیار قوی ایجاد می‌کند ولی این‌که این آنتی‌بادی ایجاد شده حتماً برای مقابله با عفونت با MS موثر باشد یا خیر هنوز کامل مشخص نشده‌است. یک واکسن زنده از سویه حساس به حرارت به‌نام MS-H با روش موتاژنزیس از سویه فیلد استرالیا تولید شده‌است.

ایمنی‌زایی این واکسن در شرایط مزرعه و آزمایشگاهی آزمایش شده‌است. واکسن با دوز 4/8*10⁵cfu/mL ایجاد ایمنی‌ می‌کند؛ ایمنی محافظت‌کننده پس‌از ۴-۳ هفته ایجاد شده و تا ۴۰ هفته باقی می‌ماند. اثر واکسن بر بهبود کیفیت قسمت رأسی تخم‌ مرغ‌های آلوده به MS مشاهده شده‌است. خاصیت حساسیت به حرارت در سویه MS-H با ایجاد موتاسیون نقطه‌ای در ناحیه GTP-binding protein Obg ایجاد شده‌است؛ اما فاکتورهای دیگری نیز در کاهش حدت سویه MS-H  مؤثر می‌باشند.

این واکسن در بسیاری از کشورهای دارای طیور صنعتی و علی‌الخصوص در استرالیا استفاده می‌شود ولی تأیید نهایی آن برای استفاده در ایالات متحده هنوز انجام نشده‌است. ایمنی و اثربخشی MS-H در بوقلمون‌ها نیز به تایید رسیده‌است.

درمان

در شرایط آزمایشگاهی مایکوپلاسما ساینوویه به بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌ها مانند کلرتتراسایکلین، دانوفلوکساسین، انروفلوکساسین، لینکومایسین، اکسی‌تترا سایکلین، اسپکتینومایسین، اسپیرومایسین، تتراسایکلین، تیامولین، تیلمایکوزین، آیولوزین و تایلوزین حساس است. استفاده از محلول لینکومایسین-اسپکتینومایسین (۲ گرم به‌ازای هر ۵/۷ لیتر آب آشامیدنی) و تیامولین در آب آشامیدنی (۰۰۶/۰٪- ۰۲۵/۰٪) برای پیشگیری از علائم بالینی مؤثر شناخته شده‌است.

درمان عمومی مشخصی برای التهاب کیسه‌های هوایی و مفاصل وجود ندارد و درمان ضایعات موجود اثربخشی کمتری دارد. درمان توسط آنتی‌بیوتیک‌ها باکتری MS را از گله حذف نمی‌کند ولی گزارشات مختلفی که ظاهراً به دلیل تفاوت در نحوه درمان و سویه‌های مختلف مایکوپلاسما می‌باشد وجود دارد.

برخلاف سویه‌های مایکوپلاسما گالی‌سپتیکوم، سویه‌های مایکوپلاسما سینوویه به اریترومایسین مقاوم هستند. پس از در معرض قراردادن مقادیر کمی از اریترومایسین و تایلوزین در شرایط آزمایشگاهی، به سرعت مقاومت بسیار زیادی در باکتری نسبت به این دو دارو ایجاد شد ولی مقاومت در برابر انروفلوکساسین با سرعت بسیار کمی ایجاد گردید. هیچ مقاومتی نسبت به تیامولین و اکسی‌تتراسایکلین درباکتری ایجاد نشده‌است.

در تخم‌هایی که برای جوجه‌کشی استفاده می‌شوند، با استفاده از درمان آنتی بیوتیکی با داروی تایلوزین با روش‌ شناورسازی تخم، یا تلقیح جنتامایسین و تایلوزین داخل تخم، یا درمان حرارتی تخم‌ها برای پیشگیری از انتقال MS به جوجه‌ها استفاده می‌گردد. درصورتی که گله مادر پیش‌از آغاز تخمگذاری آلوده به سویه‌های ویرولنت MS شود، پس‌از آغاز تخمگذاری انتقال باکتری به جوجه‌ها بسیار کم‌ترخواهد بود. البته این روش مربوط به گله‌هایی می‌باشد که احتمال آلودگی با MS در آن‌ها حتما وجود داشته باشد.